Taşra hem coğrafyasıyla hem doğasıyla hem de insanıyla dışarıdan gelen için her zaman korkutucu olmuştur. Çoğu zaman doğanın “pitoresk” görünümüne değil de korkutuculuğuna bakılmıştır. Aile ilişkilerinin ve yapısının şehir hayatına göre daha kapalı ve muhafazakâr olmasıyla da taşra, her daim kaçılması, orada daha fazla bulunmak istenmemesini de içinde barındırır. Bir başka deyişle taşra her durumda, içinde olanların bir yolunu bulup kaçıp kurtulmak istediği bir uzam olarak karşımıza çıkmaktadır. Kız Kardeşler’in de ana sorunu, taşrada sıkışan kardeşlerin daracık kabuklarından kurtulmak için verdiği mücadeleyi konu edinmektedir.
Filmin özeti
Reyhan, Nurhan ve Havva’nın küçük yaşta öksüz kalmış üç kız kardeştir. Babaları tarafından annelerinin ölümünden sonra kasabada farklı ailelerin yanına besleme olarak gönderilirler. Farklı ailelerde yaptıkları beslemelik sebebiyle birbirlerinden ayrılmak zorunda kalan üç kardeş, yeni yaşamlarına uyum sağlamakta epey zorlanmaktadırlar. Kardeşler, yanlarında barındıkları ailelerin hayatında tutunamayınca, baba evine geri gönderilir.
2019 yapımı olan ve kendi kültürümüzden derin izler barındıran Kız Kardeşler, Emin Alper sinemasının en dikkat çekici filmleri arasında yer almaktadır. Filmde taşra, aile ilişkileri, beslemelik gibi tartışmalı bir konu ve iktidar-birey ilişkileri metaforlar üzerinden izleyiciye aktarılmaktadır. Kız Kardeşler, içinde barındırdığı yerel kodlarla oluşturduğu “tanıdıklık” izleyici üzerinde yoğun katharsis yaratmıştır.
Filmin oyuncuları arasında; Cemre Ebüzziya, Ece Yüksel, Helin Kandemir, Kayhan Açıkgöz, Kayhan Açıkgöz, Müfit Kayacan, Kubilay Tunçer gibi isimler yer almaktadır.
Film hakkında
Kız Kardeşler, köylerinde izole bir hayat süren geleneksel toplumun, modernleşme sürecine bir şekilde dahil olmasının görüntüsünü sunmaktadır. Hikâye taşrada geçiyor olmasına rağmen asıl meselesi taşra değildir. Tüm dünyadaki eşitsizlik, hiyerarşi, daha iyi yaşam koşullarına ulaşmak için sarf edilen çaba, filmi evrensel kılmaktadır.
İçerdiği toplumsal konularla (birey-iktidar çatışması, beslemelik, aile ilişkileri) ve barındırdığı yerel kodlarla da Türkiye sineması içinde ayrı bir konumdadır.
Emin Alper, evrensel ve yerel kodları bir potada eriterek izleyicide seyir zevki yaratan bir film ortaya koymuştur. Doktor-kızlar ya da baba arasında geçen ilişki ağı, doktorun iktidarlığı altında ezilen kızlar ve babanın hikayesi iktidarın veya gücün altında ezilip büzülen ve her fedakarlığı göstermeye çalışan haklın bir yansımasıdır. Aile ilişkilerinin sıcak, yakın ama bir o kadar da ayrık olduğunun hikayesidir film. Baba tipik bir taşralı baba figürü olmasının yanı sıra kızlar üzerinde kurduğu hakimiyetle istediğini yaptıran gizli iktidar konumunda yansıtılmıştır. Kızlar da her türlü iktidarın altında ezilen ve istenilen şeyi yaptırılan birer hizmetçilermiş gibi konuşlandırılarak ezilenlerin figürü olmuşlardır. Başkaldıranların her türlü güçle alaşağı edilip mutlak hakimiyetin korunması da filmin içinde verilen mesajlardandır. Nurhan karakteri dik başlılığı sonucunda hastalanarak bertaraf edilmiştir.
Filmin sıcak hikayesi ve çarpıcılığı; ışık, renk ve planlarla desteklenmiştir. Yönetmenin kullandığı sinematik özellikler ile yakın plandaki dramatik yüzlerle karakterlerin duygudurumları seyirciye geçirilerek yoğun katharsis yaratılmaya çalışılmıştır; Chiaroscuro (dramatik) aydınlatma yöntemi ile film daha çarpıcı ve gerçekçi etki yaratmayı hedeflemiş ve sarı rengi yoğun kullanarak karakterleri ve anlatıyı dramatize etmeyi, aynı zamanda dikkati belirlediği yöne çekmeyi başarmıştır.
Üç kız kardeşin birbirinden farklı karakterlerde olması, anlatı ve senaryo açısından zengin durmaktadır. Reyhan’ın abla ve anne arketipi olması ve kardeşlerine göre daha olgun bir yapıda olması, diğer iki kardeş arasında tampon görevi görmektedir. İkinci ailesine ihanet etmesi sonucu köye geri dönmüştür. Havva’nın daha küçük yaşta ve “çocuk” olması saflığın temsilidir. Yapısı gereği değil de doğal bir sebepten dolayı eve geri dönmüştür. Kardeşlerin en hırçını Nurhan da senaryo açısından bir gerilim unsurudur. Başkaldırdığı için düzen tarafından köyüne geri getirilmiştir. Bakıldığında üç kız kardeş de birbirini tetikleyen karakterlerdir.
Çoban Veysel (Spoiler içerir)
Film göstergebilimsel açıdan oldukça zengin bir yapıdadır. Veysel’in (Kayhan Açıkgöz) canlandırdığı çoban karakteri ve yarım akıllı performansı mitolojik açıdan metaforlar da barındırmaktadır. Filmin başlarındaki gece sekansında Veysel, keçileri bir yerde toplamış ve bir çam ağacının altında ateş yakmış başında ısınmaktadır. Daha sonra ilkel bir ihtiyaç olarak tuvaletini yapmaktadır. Karanlığın verdiği körlükle ve doğanın korkunçluğuyla tuvaletini nereye yaptığını (eski bir mezar) sonradan fark eden Veysel, hemen tövbe ederek geri çekilmektedir. Buradaki kökleri dışarıda rüzgârın haşmetiyle sallanan çam ağacı aslında hayat ağacının, hayat-ölüm zıtlığının bir sembolüdür. Çoban-çam ağacı imgesi de Frigya mitolojisine dayanmaktadır. Frigya mitolojisindeki toprak ve bereket tanrıçası Kibele, kendi tapınağının bakımını Frigyalı bir çoban olan Attis’e emanet etmiştir. Fakat tanrıçanın bir koşulu vardır; Attis tanrıçaya bakir kalma sözü verecektir. Daha sonrasında bir ölümlüye sevdalanan Attis verdiği sözü unutur. Düğün töreni sırasında tanrıçayı gören Attis verdiği sözü hatırlar ve derin bir vicdan azabı duygusuyla erkeklik organını keser. Attis’in toprağa akan kanlarından menekşeler meydana gelir. Attis bununla da yetinmez ve kendisini asmak ister, Kibele Attis’in kendisini asmasını istemez ve onu bir çam ağacına dönüştürür. Bu mitolojik hikâyenin sonunda Attis kendisini asmaz ama metaforik bir anlatımla filmin sonlarına doğru çoban Veysel kendisini bir çam ağacına asarak bu ıstırabından kurtulmuş olur.
Veysel film boyunca hep öteki olmuştur, herkes tarafından ötekileştirilmiş, hor görülmüştür. Filmin başından beri babasıyla olan benzerliğinden bahsedilmesi Veysel’in sonunun da babasına benzer olacağının bir işaretidir. Veysel de tıpkı babası gibi kendini asarak aslında kendisinden beklenileni izleyiciye vermiştir.
