Seçimlerden önce bir devlet başkanı adayı, merkez bankasını kapatıp ülke ekonomisini dolara geçireceğim dese, siz, ne düşünürdünüz?

Muhtemelen, bu durumun, ayakları yere basmayan bir para politikası olduğunu ve sonuç olarak da ülke halkının felakete doğru sürükleneceği senaryolarını yazmaya başlardık.

2013 yılında %211 ‘lere varan korkunç bir enflasyonla savaşan Arjantin’in, halk ayaklanmasına kadar giden ve her 10 kişiden 6 kişinin yoksulluk ile mücadele ettiği gerçekliğidir anlatacaklarımız.

Arjantin’in kronolojik tarihini inceleme fırsatı bulduğumda gördüm ki 2.Dünya Savaşından bu yana her dönem enflasyon ile mücadele eden ve halkın yoksulluğu, kanıksadığı bir toplum olması bugüne kadar yaşananların özetidir.

2023 yılı ve öncesinde Arjantin’de, devlet geleneği haline gelen para basma meselesi ülkenin felaketine hazırlık gibiydi. O aşamada ise devlet sermaye kontrolünü elinde tuttuğu için dolar karaborsada, devletin ihracattan vergi aldığı, ithalatın yasak olduğu (devlet yetkililerine yakınsanız ithalat yapabilirsiniz) işlevsiz bir ekonomi mevcuttu.

Enflasyonun tavan yaptığı Arjantin’de seçimler yaklaşıyordu. O sırada bir çılgın başkan adayı çıktı ve dedi ki, merkez bankasını kapatıp, dolaşımdaki resmi para birimini dolar yapacağım. Bu aday, halkın nazarında tam bir çılgındı. Bu nedenle ona,  ‘EL LOCO’ yani çılgın olarak seslenmeyi tercih ettiler.

Arjantin’de seçim bitmiş ve çılgın başkan göreve gelmişti.

Milei, kendisini anarşist kapitalist olarak tanımlayan ve devletin rolünü minimuma indirmeyi hedefleyen bir lider olarak çıktı karşımıza. Değişik radikal fikirleri vardı. Sağcı bir dünya görüşüne göre fazla yenilikçiydi.

Göreve geldiği ilk yıl boyunca, hükümet harcamalarını %30 oranında azaltmış, devlet sübvansiyonlarını kesmiş ve fiyat kontrollerini kaldırmıştı.

Javier Milei’nin, en dikkat çekici tedbirlerinden biri, Arjantin pesosunu %54 oranında devalüe etmesidir. Bu devalüasyon, enflasyonun kısa vadede artmasına neden olmuş, ancak uzun vadede enflasyon oranlarını düşürmeyi başarmıştır. 2023 yılında %211 olan yıllık enflasyon oranı, 2024 yılı sonunda %2,4'e düşmüştür.  Bu, Arjantin'in son dört yıldaki en düşük enflasyon oranıdır.

Milei'nin ekonomik politikaları, devletin rolünü küçültmeyi ve serbest piyasa ekonomisini teşvik etmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda, hükümet bakanlıklarının sayısını 18'den 8'e düşürmüş, 30.000'den fazla devlet çalışanını işten çıkarmış ve kamu altyapı projelerini durdurmuştur. Ayrıca, enerji ve ulaşım sübvansiyonlarını kesmiş, gıda ve ilaç üzerindeki fiyat kontrollerini kaldırmıştır.

Bu tedbirler, Arjantin ekonomisinde bazı olumlu sonuçlar doğurmuştur. Örneğin, hükümet harcamalarının azaltılması ve fiyat kontrollerinin kaldırılması, Arjantin'in mali açıdan, bütçe fazlası vermesini sağlamıştır. 2024 yılı boyunca her ay mali fazla veren Arjantin, bu alanda son 15 yılın en iyi performansını sergilemiştir.  Ayrıca, Arjantin Merkez Bankası, sıkı para politikaları ve vergi affı sayesinde milyarlarca dolar yeni döviz rezervi kazanmıştır.

Ancak, Milei'nin politikaları aynı zamanda ciddi sosyal ve ekonomik sorunlara da yol açmıştır. Devlet harcamalarının azaltılması ve sübvansiyonların kesilmesi, yoksulluk oranlarının artmasına neden olmuştur. 2023 yılında %42 olan yoksulluk oranı, 2024 yılı sonunda %53'e yükselmiştir. Bu, Arjantin'in son 30 yıldaki en yüksek yoksulluk oranıdır. Ayrıca, işsizlik oranları da artmış ve çalışan sınıf ciddi zorluklarla karşı karşıya kalmıştır.

Çılgın başkanın para politikası üzerine aldığı kararlar uluslararası arenada fazlaca konuşulmasını sağlamış ve uzmanlar tarafından sosyal adaleti zedelediği ve yoksulluğu arttırdığı görüşleri ile yer almıştı.

Yazının başında da belirtiğim gibi uzun zamandır enflasyonla başı dertte olan halk bu durumu kanıksadığı için yeni başkanın para politikaları ile artık mücadele etmemektedir.

Milei, geçtiğimiz günlerde yaptığı basın açıklamasında, 2025 yılını "Arjantin Ulusunun Yeniden İnşa Yılı" olarak ilan etti.

Başarının, sürdürülebilir olması esastır. Dolayısı ile aldığı kararlar halkın ve ülkesinin yararına olup olmadığına 5 yıl sonra bir kez daha bakmak gerekir. Çılgın başkanın aldığı kararlar, Arjantin'in, gelecekteki ekonomik ve sosyal istikrarını belirleyecektir.

Bence Milei, tarihteki fark yaratan lider olarak çoktan yerini aldı bile. Ülke ekonomisi için tasarrufa gitmek akıllıca bir hamleydi. Radikal kararlar, ayakta kalmayı sağlayacak ise her zaman iyidir. Ben yaptım oldu anlayışı değil yapılan hamlenin uzun vadede ne getirdiği önemlidir.


Sağlıkla Kalın.